အကျဉ်း

ဝက်ရူးပြန်အတက်ရောဂါသည် ဗဟိုအာရုံကြောစနစ် (ဦးနှောက်အာရုံကြောဆိုင်ရာ) ချို့ယွင်းမှုဖြစ်ပြီး ဦးနှောက်အတွင်း ပုံမှန်မဟုတ်သော လျှပ်စီးလှုပ်ရှားမှုကြောင့် ဖြစ်ပွားရခြင်းဖြစ်ပါသည်။ အတက်ရောဂါဖြစ်ပွားရာဦးနှောက်၏နေရာကို “the seizure focus” ဟုခေါ်ပါသည်။ ဤနေရာတွင် ဦးနှောက်၏ ပုံမှန်လျှပ်စစ်အချက်ပြခြင်းကို လုံးဝထိန်းချုပ်ထားခြင်းမရှိနိုင်ပါ။ အကယ်၍ စိတ်လှုပ်ရှားမှုကိုမထိန်းချုပ်နိုင်လျှင် အတက်ရောဂါဖြစ်ပေါ်လာပါသည်။ အတက်ရောဂါသည် ဦးနှောက်ကို ထိန်းညှိဆောင်ရွက်ပေးသည့် မည်သည့် လုပ်ဆောင်မှုကိုမဆို ထိခိုက်စေနိုင်ပါသည်။ အတက်ရောဂါသည် အဓိကလက္ခဏာအဖြစ်အပြင် အခြား ဆက်စပ်သောလက္ခဏာများ နှင့် အတက်ရောဂါအမျိုးအစား နှင့် ပြင်းထန်မှုတို့ပေါ်မူတည်၍ ကွဲပြားပါသည်။

ပုံမှန်မဟုတ်သော ဦးနှောက်လှုပ်ရှားမှု စတင်ပုံကို အခြေခံ၍ အတက်‌ရောဂါကို အဓိကအမျိုးအစား ၂ မျိုး ခွဲခြားနိုင်ပါသည်။
(၁) Focal seizures သို့မဟုတ် ခန္ဓာကိုယ်တစ်စိတ်တ‌စ်ဒေသတက်ခြင်း ဦးနှောက်၏နေရာတစ်ခုတည်းတွင် ပုံမှန်မဟုတ်သောလျှပ်စီးလှုပ်ရှားမှုကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသောအတက်ရောဂါများသည် သတိလစ်မေ့မြောသွားခြင်းမရှိသော simple partial seizure နှင့် အသိတစ်စိတ်တစ်ပိုင်းလျော့သွားသော complex partial seizure ဟူ၍ အမျိုးအစားနှစ်မျိုးရှိပါသည်။
(၂) Generalized seizures သည် ပုံမှန်မဟုတ်သောလျှပ်စစ်လှုံ့ဆော်မှုသည် ဦးနှောက်၏နေရာအားလုံးတွင် သက်ရောက်စေသောအခါ ဝက်ရူးပြန်ခြင်း ဖြစ်ပေါ်ခံစားရပါသည်။ 

ကျွန်ုပ်တို့၏ဝန်ဆောင်မှုများ

ဝက်ရူးပြန်အတက်ရောဂါကုဆေးခန်းသည် ဝက်ရူးပြန်အတက်ရောဂါကုသခြင်း နှင့် အခြားအာရုံကြောဆိုင်ရာပြဿနာများအတွက် ဝန်ဆောင်မှုများ ပေးလျက်ရှိပါသည်။

ကျွန်ုပ်တို့၏အဖွဲ့တွင် အတွေ့အကြုံများစွာရှိပြီး ကျွမ်းကျင်သော ဦးနှောက်နှင့်အာရုံကြောဆိုင်ရာသမားတော်များ၊ ဦးနှောက်နှင့်အာရုံကြောဆိုင်ရာ ခွဲစိတ်ဆရာဝန်များ၊ သူနာပြုများ၊ ဆေးဝါးပညာရှင်များနှင့် ဝက်ရူးပြန်အတက်ရောဂါကုသရေးအတွက် အခြားသောအထူးဆေးဘက်ဆိုင်ရာ စောင့်ရှောက်သူများပါဝင်ပါသည်။ ဦးနှောက်နှင့်အာရုံကြောဆိုင်ရာ အဆင့်မြင့်ရောဂါရှာဖွေခြင်းနှင့် ခွဲစိတ်ကုသခြင်းများအတွက် ခေတ်မီနည်းပညာဖြင့် ပံ့ပိုးထားပြီး ကျွန်ုပ်တို့၏ပြီးပြည့်စုံသောဝန်ဆောင်မှုများဖြင့် အချိန်နှင့်တစ်ပြေးညီ တိကျသောရောဂါရှာဖွေခြင်း၊ ထိရောက်သောကုသခြင်းများ ပေးလျက်ရှိပါသည်။ ဦးနှောက်လျှပ်စီးကြောင်းများ၏ လုပ်ဆောင်ချက်စစ်ဆေးခြင်း (EEG)၊ ဦးနှောက်သံလိုက်ဓာတ်မှန်ရိုက်ခြင်း (MRI)၊ ဝက်ရူးပြန်ရောဂါစောင့်ကြည့်ရေးယူနစ် (Epilepsy Monitoring Unit EMU) နှင့် SPECT ကွန်ပြူတာဓာတ်မှန်ရိုက်ခြင်း စသည့် ခေတ်မီရောဂါရှာဖွေရေးနည်းပညာများဖြင့် အတက်ရောဂါဖြစ်စေသော ဦးနှောက်တွင်းတည်နေရာကို တိကျစွာသိရှိနိုင်စေရန် စစ်ဆေးပေးလျက်ရှိပါသည်။ ဝက်ရူးပြန်အတက်ရောဂါကို သောက်ဆေးများ၊ ခွဲစိတ်မှုအနေဖြင့် vagus အာရုံကြောကိုလှုံ့ဆော်နှိုးဆွခြင်းနှင့် ဦးနှောက်တွင်းကို လှုံ့ဆော်နှိုးဆွခြင်း စသည့်နည်းပညာများဖြင့် ကုသနိုင်ပါသည်။
ဝက်ရူးပြန်အတက်ရောဂါသည် ကြိုတင်မှန်းဆ၍ မရနိုင်သောကြောင့် လူနာ၏လုပ်ဆောင်နိုင်စွမ်းနှင့် နေ့စဉ်လုပ်ငန်းဆောင်တာများတွင် အနှောင့်အယှက်များစွာ ပေးနိုင်ပါသည်။ ကျွန်ုပ်တို့၏ရည်မှန်းချက်မှာ လူနာတစ်ဦးချင်းစီ၏ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ၊ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာပံ့ပိုးကူညီမှု၊ လူမှုရေးဆိုင်ရာ စိုးရိမ်ပူပန်မှု၊ အခြားသောလိုအပ်ချက်များနှင့် ဘဝအရည်အသွေးတို့ကို အကောင်းဆုံးထည့်သွင်းစဉ်းစား၍ တစ်ဦးချင်းဆီကို သင့်လျော်သောကုထုံးဖြင့် ကုသရန်ဖြစ်ပါသည်။ ဝက်ရူးပြန်ရောဂါဟု သံသယရှိပါက ဆေးကုသမှုကိုချက်ချင်းခံယူရပါမည်။ အချိန်နှင့်တစ်ပြေးညီ ထိရောက်သောကုသမှုသည် အတက်ရောဂါကို ထိန်းချုပ်ရန်၊ တက်ခြင်းအကြိမ်ရေနှင့် ၎င်း၏ပြင်းထန်မှုကို လျှော့ချရန်၊ ပြင်းထန်သော နောက်ဆက်တွဲပြဿနာများကို ကာကွယ်ရန်နှင့် လူနာ၏ဘဝအရည်အသွေးကို မြှင့်တင်ရန် များစွာအထောက်အကူပြုပါသည်။

အတက်ရောဂါစစ်ဆေးခြင်း

• ဦးနှောက်မူမမှန်မှုများကို သိရှိစေရန်နှင့် ဝက်ရူးပြန်အတက်ရောဂါဖြစ်ခြင်းအကြောင်းရင်းကို အောက်ပါနည်းလမ်းများဖြင့် စစ်ဆေးနိုင်ပါသည်။ဦးနှောက်လျှပ်စီးကြောင်းများ၏ လုပ်ဆောင်ချက်စစ်ဆေးခြင်း (EEG) EEG သည် ဝက်ရူးပြန်ရောဂါကို ရှာဖွေရာတွင် အများဆုံးအသုံးပြုသော စစ်ဆေးမှုဖြစ်ပါသည်။ စစ်ဆေးမှုပြုလုပ်စဉ်တွင် electrodes များကို ဦးရေပြားတွင် မိနစ် ၂၀ မှ ၃၀ မိနစ်အထိ ကပ်ထားပါသည်။ Electrodes များသည် ဦးနှောက်၏လျှပ်စီးလှုပ်ရှားမှုကို မှတ်တမ်းတင်ထားပြီး ပုံမှန်မဟုတ်သောလျှပ်စစ်တွန်းအားများကြောင့် တက်ခြင်းဖြစ်စေသော ဦးနှောက်အတွင်းရှိ အတက်‌ရောဂါဖြစ်ပွားစေရာ နေရာကို သိရှိနိုင်ပါသည်။
• Video EEG Monitoring (VEM) VEM သည် လူနာအားဆေးရုံတင်ထားစဉ်အတွင်း အတက်ရောဂါလက္ခဏာရပ်များကို စဥ်ဆက်မပြတ် ဗီဒီယိုမှတ်တမ်းတင်ထားသော ဦးနှောက်လျှပ်စီးကြောင်းများ၏ လုပ်ဆောင်ချက်စစ်ဆေးခြင်း (EEG) ဖြစ်ပါသည်။ ဗီဒီယိုမှတ်တမ်းတင်ထားသောလူနာ၏ အပြုအမူ နှင့် EEG လုပ်ဆောင်ချက်တို့ ဆက်စပ်မှုရှိခြင်းတို့ကြောင့် အတက်‌ရောဂါလက္ခဏာအစပြုသည့်နေရာကို EEG နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ပိုမိုတိကျစွာ ဖော်ထုတ်နိုင်မည်ဖြစ်ပါသည်။
• ဦးနှောက်သံလိုက်ဓာတ်မှန်ရိုက်ခြင်း (MRI) သံလိုက်လှိုင်းနှင့် ရေဒီယိုလှိုင်းများကို အသုံးပြု၍ ဦးနှောက်ပုံရိပ်များကို အသေးစိတ်ပုံဖော်ပြီး ဦးနှောက်အကျိတ်ငယ်များ၊ မွေးရာပါဦးနှောက်အကျိတ်နှင့် အမာရွတ်တစ်ရှူးများကဲ့သို့သော အတက်‌ရောဂါဖြစ်ပွားစေနိုင်သည့် အရာများကြောင့် ဦးနှောက်တွင်းဒဏ်ရာများ သို့မဟုတ် မူမမှန်မှုများကို ရှာဖွေရန် MRI ကို အသုံးပြုပါသည်။
• Functional MRI (fMRI) Functional MRI သည် ဦးနှောက်၏ အစိတ်အပိုင်းများ အလုပ်လုပ်နေချိန်တွင် ဖြစ်ပေါ်သည့် သွေးစီးဆင်းမှု ပြောင်းလဲမှုများကို တိုင်းတာပါသည်။ fMRI ကို လှုပ်ရှားမှုနှင့် စကားပြောခြင်းကဲ့သို့သော အရေးကြီးသော လုပ်ဆောင်ချက်များ၏ တည်နေရာအတိအကျကို သိရှိနိုင်ရန် ခွဲစိတ်မှုမပြုမီ အများအားဖြင့် အသုံးပြုလေ့ရှိပါသည်။ ထို့ကြောင့် ဦးနှောက်နှင့်အာရုံကြောဆိုင်ရာခွဲစိတ်ဆရာဝန်များသည် ခွဲစိတ်မှုဆောင်ရွက်နေစဉ် ၎င်းနေရာများအား ထိခိုက်မှုမရှိစေရန် ဂရုပြုနိုင်မည်ဖြစ်ပါသည်။
• SPECT ကွန်ပြူတာဓာတ်မှန်ရိုက်ခြင်း (Interictal SPECT) အကယ်၍ MRI နှင့် EEG ရိုက်ခြင်းဖြင့် အတက်‌ရောဂါဖြစ်ပွားသည့်နေရာကို အတိအကျမသိရှိနိုင်ခဲ့ပါက အဆိုပါစမ်းသပ်စစ်ဆေးမှုကို အဓိကအသုံးပြုပါသည်။ လူနာသည် အနည်းဆုံး ၂၄ နာရီကြာ တက်ခြင်းမရှိသောအခါ အတက်‌ရောဂါကို အဓိကဖော်ထုတ်ရန် ပုံမှန်အားဖြင့်အသုံးပြုပါသည်။
• SPECT ကွန်ပြူတာဓာတ်မှန်ရိုက်ခြင်း (Ictal SPECT) လူနာအား ၂၄ နာရီ EEG ဗီဒီယိုစောင့်ကြည့်နေချိန်တွင် အတက်‌ရောဂါဖြစ်ပွားစေသော ဦးနှောက်တွင်းတည်နေရာကို ရှာဖွေစစ်ဆေးရန် အသုံးပြုပါသည်။ ဤစစ်ဆေးမှုတွင် ရေဒီယိုသတ္တိကြွပစ္စည်းပမာဏအနည်းငယ်ကို သွေးပြန်ကြောအတွင်းသို့ သွင်းပြီး အတက်‌ရောဂါဖြစ်ပွားနေစဥ် ဦးနှောက်အတွင်း သွေးစီးဆင်းမှုလုပ်ဆောင်ချက်အား အသေးစိတ်ပုံဖော်ရန် အသုံးပြုပါသည်။ အဆိုပါရေဒီယိုသတ္တိကြွပစ္စည်းသည် တက်ခြင်းဖြစ်စေသော ဦးနှောက်အတွင်းတစ်နေရာရာတွင် ပိတ်မိနေမည်ဖြစ်ပါသည်။
• PET ကွန်ပြူတာဓာတ်မှန်ရိုက်ခြင်း (Interictal PET) PET scan သည် ရေဒီယိုသတ္တိကြွပစ္စည်းပမာဏအနည်းငယ်ကို သွေးပြန်ကြောအတွင်းသို့ သွင်းပြီး ဦးနှောက်တွင်း ပုံမမှန်မှုများကို ရှာဖွေစစ်ဆေးခြင်းဖြစ်သည်။ ဤစစ်ဆေးမှုကို အတက်ရောဂါလက္ခဏာများမရှိသောလူနာများတွင် စစ်ဆေးလေ့ရှိပြီး PET scan မရိုက်မီ ကနဦး EEG ကို အရင်စစ်ဆေးရပါမည်။
• Functional mapping ဤစမ်းသပ်မှုကို များသောအားဖြင့် implanted electrodes ထည့်ထားသော လူနာများတွင် ပြုလုပ်လေ့ရှိပြီး နာကျင်မှုမရှိသော စစ်ဆေးမှုဖြစ်ပါသည်။ လုံလောက်သော တက်ခြင်းအကြိမ်အရေအတွက်ကိုမှတ်တမ်းတင်ပြီးနောက် electrode တစ်ခုစီ၏ လှုံ့ဆော်မှုကြောင့် ဦးနှောက်အစိတ်အပိုင်း၏ ပုံမှန်လုပ်ဆောင်မှုကို သိရှိနိုင်ရန် စစ်ဆေးခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ဤစမ်းသပ်မှု၏ရည်ရွယ်ချက်မှာ လှုပ်ရှားမှု၊ အထိအတွေ့အာရုံနှင့် ဘာသာစကားကဲ့သို့ အရေးကြီးသော ဦးနှောက်၏အရေးကြီးသောအစိတ်အပိုင်းနေရာများကို သိရှိရန်၊ ထိုအရေးကြီးနေရာနှင့် အတက်ရောဂါဖြစ်စေသော ဦးနှောက်အတွင်းနေရာ တူညီနေခြင်း ရှိ/မရှိ သိရှိရန်ဖြစ်ပါသည်။ ထိုကဲ့သို့ သိရှိခြင်းဖြင့် ဦးနှောက်နှင့်အာရုံကြောဆိုင်ရာခွဲစိတ်ဆရာဝန်များအနေဖြင့် ခွဲစိတ်ပြီးနောက် အာရုံကြောဆိုင်ရာချို့ယွင်းချက်များနှင့် နောက်ဆက်တွဲပြဿနာများဖြစ်နိုင်ခြေကို လျှော့ချနိုင်စေပါသည်။
• အာရုံကြောစိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာစစ်ဆေးမှုနှင့် Wada test အာရုံကြောစိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာစစ်ဆေးမှုတွင် တွေးခေါ်စဉ်းစားပုံ၊ မှတ်ဉာဏ်နှင့် စကားပြောစွမ်းရည်များကို စစ်ဆေးအကဲဖြတ်ခြင်းများ ပါဝင်ပါသည်။ စမ်းသပ်မှုရလဒ်များသည် ဦးနှောက်၏ မည်သည့်နေရာတွင် ချို့ယွင်းမှုရှိသည်ကို တိကျစွာသိရှိဆုံးဖြတ်နိုင်ရန် ကူညီပေးပါသည်။ Wada စမ်းသပ်မှုသည် ဘာသာစကားနှင့် မှတ်ဉာဏ်လုပ်ဆောင်ချက်ကို သီးခြားစမ်းသပ်စစ်ဆေးခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ ဤစစ်ဆေးမှုကို ခွဲစိတ်ပြီးနောက် ဖြစ်လာနိုင်သော ဘာသာစကားနှင့် မှတ်ဉာဏ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ချို့ယွင်းချက်များကို ခန့်မှန်းရန် အသုံးပြုပါသည်။
• အထူးကြပ်မတ်ကုသဆောင်တွင် စဥ်ဆက်မပြတ် EEG စောင့်ကြည့်စစ်ဆေးခြင်း. ဦးနှောက်နှင့်အာရုံကြောဆိုင်ရာ အထူးကြပ်မတ်စောင့်ရှောက်မှုတွင် စဉ်ဆက်မပြတ် EEG စောင့်ကြည့်စစ်ဆေးခြင်းကို ပိုမိုအသုံးပြုလာပါသည်။ ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ သုတေသနတွေ့ရှိချက်များအရ သတိလစ်မေ့မြောနေသော လူနာတွင် ပုံမှန်မဟုတ်သော ဦးနှောက်လျှပ်စီးမှုသည် တက်ခြင်းကို ၄၀% အထိ ဖြစ်စေနိုင်ကြောင်း သိရှိရပါသည်။ ဦးနှောက်ပျက်စီးခြင်းသည် ရေရှည်မသန်မစွမ်းခြင်းကဲ့သို့သော ပြင်းထန်သောနောက်ဆက်တွဲပြဿနာများကို ဖြစ်စေနိုင်ပါသည်။ သို့သော် လူနာသည် ကြွက်သားများတောင့်တင်း ကောက်ကွေးပြီးတက်ခြင်း (tonic-clonic seizure) ကို ထင်ရှားစွာမပြသသော်လည်း စဉ်ဆက်မပြတ် EEG စောင့်ကြည့်စစ်ဆေးခြင်းကို စံတစ်ခုအဖြစ်အသုံးပြုလျက်ရှိပါသည်။ US လမ်းညွှန်ချက်များအတိုင်း လူနာ၏ အသိစိတ်အခြေအနေပေါ်မူတည်၍ EEG စောင့်ကြည့်စစ်ဆေးခြင်းကို အောက်ပါအတိုင်း ဆောင်ရွက်ပါသည်။
  • အကယ်၍ အသိစိတ်အခြေအနေပြောင်းလဲမှု (အသိစိတ်ကင်းကွာမှု) သည် ၂၄ နာရီထက်နည်းပါက EEG ကို ၄၈ နာရီ မှ ၇၂ နာရီကြာ စောင့်ကြည့်စစ်ဆေးရပါမည်။
  • အကယ်၍ အသိစိတ်အခြေအနေပြောင်းလဲမှု (အသိစိတ်ကင်းကွာမှု) သည် ၄၈ နာရီထက်ပိုပါက EEG ကို အနည်းဆုံး ၃ ရက် မှ ၅ ရက် အထိ စောင့်ကြည့်စစ်ဆေးရပါမည်