Migraine သည် အလွန်ပြင်းထန်သော ခေါင်းကိုက်ခြင်းတစ်မျိုးဖြစ်သည်။ ခေါင်းတစ်ခြမ်းကိုက်ဝေဒနာသည် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုများကို ဖြစ်စေရုံသာမက၊ ဒါပေမယ့်လည်း ကျောင်းတက်ခြင်း၊ အလုပ်၊ လူမှုရေး၊ မိသားစု အစရှိတဲ့ ဘဝကဏ္ဍများစွာကိုလည်း သက်ရောက်မှုရှိပါတယ်။

Migraine ရဲ့ အဆင့်ဘယ်လောက်ရှိလဲ။

Migraine ရောဂါလက္ခဏာများကို အောက်ပါအတိုင်း အဆင့် 4 ဆင့် ခွဲခြားနိုင်သည်။

1. 1. Prodrome- ခေါင်းတစ်ခြမ်းကိုက်ခြင်း၏ အဓိကလက္ခဏာများသည် 50% အထိ ခေါင်းကိုက်ခြင်းမဖြစ်ပွားမီ 48 နာရီအထိ ဖြစ်ပွားနိုင်သည်။ ခေါင်းတစ်ခြမ်းကိုက်ရောဂါ (Hypothalamus) အဖြစ်များသော လက္ခဏာများ ပါဝင်သည်။
   • ပင်ပန်းသည်။
   • လည်ပင်းတောင့်တင်းခြင်း။
   • စိတ်ဓာတ်ပြောင်းလဲမှု
2. 2. သတိပေးလက္ခဏာများ သို့မဟုတ် aura (Aura) သည် ဦး နှောက်မျက်နှာပြင်ပေါ်တွင် ပုံမှန်မဟုတ်သောလျှပ်စစ်လုပ်ဆောင်မှုပြောင်းလဲမှုကြောင့်ဖြစ်ရသည့် (Cortical Spreading Depression) ၏ လက္ခဏာအမျိုးမျိုးရှိသည်။
   • တောက်ပသောရုပ်ပုံကိုကြည့်ပါ။ zigzag လိုင်းများကိုကြည့်ပါ။ ပုံကို အမှတ်အသားအဖြစ် ကြည့်ပါ။ လှိုင်းလုံးများအဖြစ် မြင်သည်။ သို့မဟုတ် အမှောင်ပုံများ (Visual Aura)
   • လက်နှင့်လက်များတွင်ထုံကျင်ခြင်း။ သို့မဟုတ် ခန္ဓာကိုယ်တစ်ဖက်ခြမ်းရှိ ပါးစပ် (Sensory Aura)၊
   • စကားပြောချို့ယွင်းခြင်း (Dysphasic Aura)
     Aura သည် 5 မိနစ်ကျော်ကြာပြီးနောက် 1 နာရီအတွင်း ပျောက်သွားသည်။
3. 3. Stages of headache (Headache) Migraine ခေါင်းကိုက်ခြင်းတွင် လက္ခဏာများစွာရှိသည်။ နာကျင်မှု၏တည်နေရာသည် မျက်လုံးတစ်ဖက်၊ ဗိမာန်တော်၊ လည်ပင်းနောက်ဘက်၊ သို့မဟုတ် ဥပမာအားဖြင့် ဦးခေါင်းတစ်ခုလုံး နာကျင်ခြင်းဖြစ်နိုင်သည်။
   • သွေးကြောများကဲ့သို့ တဒုန်းဒုန်း နာကျင်ခြင်း။
   • တစ်ခုခုကို ဓားနဲ့ထိုးသလိုမျိုး ညောင်းညာကိုက်ခဲတဲ့ ဝေဒနာ၊
     နာကျင်မှုသည် အများအားဖြင့် ပြင်းထန်ပြီး ပျို့အန်ခြင်း သို့မဟုတ် အလင်းရောင်နှင့် အသံတို့ကို သည်းမခံနိုင်ဘဲ ခေါင်းကိုက်ခြင်းကို ကောင်းစွာ မကုသပါက နာကျင်မှုကို တိုးလာနိုင်သည် ။
4. 4. Postdrome- ဤကာလအတွင်း ရောဂါလက္ခဏာများ 80% အထိ တွေ့ရှိနိုင်သော်လည်း လက္ခဏာများသည် အများအားဖြင့် 24 နာရီအတွင်း ပျောက်ကွယ်သွားတတ်ပါသည်။
   • ပင်ပန်းသည်။
   • အာရုံစူးစိုက်မှုအားနည်းခြင်း။
   • စိတ်ဓာတ်အပြောင်းအလဲ
   • လည်ပင်းတောင့်တင်းခြင်း။

Migraine ကာလမှာ ဘယ်လိုလက္ခဏာတွေရှိလဲ။

ခေါင်းတစ်ခြမ်းကိုက်ခြင်းမတိုင်ခင် ဖြစ်ပွားတတ်တဲ့ လက္ခဏာများ ခေါင်းကိုက်ခြင်း (Interictal Phase) အပါအဝင် ခေါင်းကိုက်ခြင်း မဖြစ်ပေါ်သေးသော ကာလ အတွင်း လက္ခဏာတစ်ခု ဖြစ်ပါသည်။

• မူးဝေခြင်း – လူနာများသည် မူးဝေခြင်း သို့မဟုတ် မတည်မငြိမ်ဖြစ်ခြင်းတို့ ခံစားရနိုင်သည်။
• ကားဖျားနာခြင်း – ရေငုပ်လွယ်ခြင်း – လှုပ်ရှားမှုကို ခံစားလွယ်ခြင်း။ ကား သို့မဟုတ် လှေဖြင့် ခရီးသွားနေစဉ်
• မှတ်ဉာဏ်အားနည်းခြင်း : မှတ်ရခက်ခြင်း။
• ပြင်ပပတ်ဝန်းကျင်ကို အာရုံခံစားနိုင်သည် : တောက်ပသောအလင်းရောင်၊ ကျယ်လောင်သောအသံများ သို့မဟုတ် ညှော်နံ့များကို ခံနိုင်ရည်ရှိသည်။
• ပူပင်သောက
• စိတ်ဓာတ်ကျခြင်း။

Migraine ဖြစ်တဲ့အခါ ဘာကြောင့် ဆရာဝန်ပြဖို့ လိုအပ်တာလဲ။

ခေါင်းတစ်ခြမ်းကိုက်ခြင်း၏ လက္ခဏာများသည် ခေါင်းကိုက်ခြင်းတစ်ခုတည်းတွင်သာ ကန့်သတ်ထားခြင်းမရှိပါ။ ထို့ကြောင့် ခေါင်းတစ်ခြမ်းကိုက်ခြင်း၏ လက္ခဏာများနှင့် ခေါင်းတစ်ခြမ်းကိုက်ခြင်းကို ဖြစ်စေနိုင်သည့် အကြောင်းရင်းများကို သတိထားရန်မှာ ဦးနှောက်၏ အစိတ်အပိုင်း အသီးသီးတွင် ပုံမှန်မဟုတ်သော လုပ်ဆောင်မှုမှ ဖြစ်ပေါ်လာသည့် လက္ခဏာများဖြစ်သည်။ ခေါင်းတစ်ခြမ်းကိုက်ခြင်းကို ပိုကောင်းအောင် ကူညီပေးသည်။ မှန်ကန်သော စောင့်ရှောက်မှုသည် ခေါင်းကိုက်ခြင်းကို သက်သာစေရုံသာမက။ ဒါပေမယ့် တခြားပုံမှန်မဟုတ်တဲ့ လက္ခဏာတွေကို လျှော့ချပေးပြီး လူနာတွေရဲ့ ဘဝအရည်အသွေးကို ရေရှည်မှာ မြှင့်တင်ပေးပါတယ်။ ထို့ကြောင့် တတ်နိုင်သမျှ သင့်လျော်သော အကြံဉာဏ်ရယူရန် သင့်ဆရာဝန်နှင့် တိုင်ပင်သင့်သည်။

ခေါင်းတစ်ခြမ်းကိုက်ရောဂါကို အထူးပြုကုသပေးသော ဆရာဝန်

ဒေါက်တာ Keeratikor Wongwaiwanit ဦးနှောက်နှင့်အာရုံကြောရောဂါဗေဒပညာရှင် ဘန်ကောက်အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာဆေးရုံ  အရိုးနှင့် ဦးနှောက်ဆေးရုံ 

ခေါင်းတစ်ခြမ်းကိုက်ရောဂါကို အထူးပြုကုသသော ဆေးရုံများ

ဦးနှောက်နှင့် အာရုံကြောစနစ်စင်တာ ဘန်ကောက်အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာဆေးရုံ အရိုးနှင့် ဦးနှောက်ဆေးရုံ အထူးပြုဆရာဝန်များအဖွဲ့ဖြင့် migraine စောင့်ရှောက်မှုပေးရန် အဆင်သင့်ဖြစ်နေပါပြီ။ ကျွမ်းကျင်မှုရှိပြီး ခေတ်မီကုသရေးနည်းပညာဖြင့် ဘက်စုံ ကျွမ်းကျင်ဆရာဝန်များ ပါဝင်သည်။ သို့မှသာ လူနာများနေ့စဉ် ဘဝကို အရည်အသွေးပြည့်ဝစွာ နေထိုင်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။

အကိုးအကား

1. Takeshima T၊ Wan Q၊ Zhang Y၊ et al။ တရုတ်၊ ဂျပန်၊ နှင့် တောင်ကိုရီးယားတို့တွင် migraine အဖြစ်များမှု၊ ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးနှင့် ကုသမှုဆိုင်ရာ စီမံခန့်ခွဲမှု- စာပေကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ပြန်လည်သုံးသပ်ခြင်း။ J ခေါင်းကိုက်ဝေဒနာ။ 2019;20(1):111။ doi-10.1186/s10194-019-1062-4
2. Dodick DW Migraine ရောဂါဗေဒ၏ အဆင့် – ဆင့် – အဆင့် ပြန်လည်သုံးသပ်ခြင်း။ ခေါင်းကိုက်ခြင်း။ 2018;58(S1):4-16။ doi:10.1111/head.13300
3. Eigenbrodt AK, Christensen RH, Ashina H, et al. ခေါင်းတစ်ခြမ်းကိုက်ခြင်းတွင် အကြိုလက္ခဏာများ- ပျံ့နှံ့မှု သို့မဟုတ် နှိုင်းရကြိမ်နှုန်းကို အစီရင်ခံသည့် စူးစမ်းလေ့လာမှုဆိုင်ရာ စူးစမ်းလေ့လာမှုများကို စနစ်တကျ ပြန်လည်သုံးသပ်ခြင်းနှင့် မက်တာ-ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာခြင်း။ J ခေါင်းကိုက်ဝေဒနာ။ 2022;23(1):140။ doi:10.1186/s10194-022-01510-z
4. Schulte LH, Mehnert J, May A. ရက် 30 ကျော်ကြာ အာရုံကြောပုံရိပ်ဖော်ခြင်း- Migraine ၏ ယာယီလက္ခဏာများ။ အာရုံကြောပညာ၏မှတ်တမ်းများ။ 2020;87(4):646-651။ doi-10.1002/ana.25697
5. Vongvaivanich K၊ Lertakyamanee P၊ Silberstein SD၊ Dodick DW။ ဘဝနှောင်းပိုင်း ခေါင်းတစ်ခြမ်းကိုက်ခြင်း တွဲပါ – ဇာတ်ကြောင်းသုံးသပ်ချက်။ Cephalalgia ။ 2015;35(10):894-911။ doi:10.1177/0333102414560635
6. Charles AC, Baca SM။ Cortical spreading depression နှင့် migraine ။ နတ် Rev Neurol ။ 2013;9(11):637-644။ doi:10.1038/nrneurol.2013.192
7. Kelman L. Migraine Pain တည်နေရာ- Migraineurs 1283 ဦး၏ တတိယအဆင့် စောင့်ရှောက်မှုလေ့လာမှု။ ခေါင်းကိုက်ခြင်း။ 2005;45(8):1038-1047။ doi:10.1111/j.1526-4610.2005.05185.x
8. International Headache Society (IHS) ၏ ခေါင်းကိုက်ရောဂါ အမျိုးအစားခွဲခြားခြင်း ကော်မတီ၊ တတိယအကြိမ် ထုတ်ဝေမှု။ Cephalalgia ။ 2018;38(1):1-211။ doi:10.1177/0333102417738202
9. Giffin NJ၊ Lipton RB၊ Silberstein SD၊ Olesen J၊ Goadsby PJ။ Migraine postdrome- အီလက်ထရွန်နစ်ဒိုင်ယာရီလေ့လာမှု။ အာရုံကြောပညာ။ 2016;87(3):309-313။ doi:10.1212/WNL.0000000000002789
10. Vincent M၊ Viktrup L၊ Nicholson RA၊ Ossipov MH၊ Vargas BB။ ခေါင်းတစ်ခြမ်းကိုက်ရောဂါအတွက် လျှို့ဝှက်မထားသော သက်ရောက်မှု- ဇာတ်ကြောင်းသုံးသပ်ချက်။ ရှေ့ပိုင်း Neurol ။ 2022;13:1032103။ doi:10.3389/fneur.2022.1032103