รู้จักข้อเท้าแพลง
ข้อเท้าแพลง (ankle sprain) เป็นอุบัติเหตุที่เกิดขึ้นโดยไม่ได้คาดคิด ซึ่งสาเหตุที่ทำให้ข้อเท้าแพลงนั้นมีหลายสาเหตุ เช่น เกิดจากอุบัติเหตุรอบตัว การออกกำลังกาย เป็นต้น
ตัวการข้อเท้าแพลง
สาเหตุหลัก ๆ ที่ทำให้ข้อเท้าแพลงคือ
- อุบัติเหตุที่เกิดขึ้นในชีวิตประจำวัน
ปัจจุบันสาเหตุที่ทำให้เกิดอาการเท้าแพลงมาจากอุบัติเหตุเล็ก ๆ น้อย ๆ เป็นส่วนใหญ่ เช่น ตกบันได ก้าวพลาด ตกส้นสูง เท้าพลิก เป็นต้น
- อุบัติเหตุจากการออกกำลังกายหรือเล่นกีฬา
อาการเท้าแพลงที่เกิดขึ้นมากที่สุดมาจากการออกกำลังกาย โดยอาการเท้าแพลงที่เกิดขึ้นอาจมาจากการที่เอ็นและเนื้อเยื่อรอบข้อเท้าฉีกขาด ทำให้ข้อเท้าไม่มั่นคง ซึ่งกิจกรรมที่ทำให้เกิดอาการเท้าแพลง เช่น วิ่ง หกล้ม เล่นกีฬาข้อเท้าพลิก เป็นต้น
- อุบัติเหตุจากการสวมรองเท้าที่ไม่เหมาะกับขนาดเท้า
สำหรับคุณผู้หญิงที่ใช้รองเท้าส้นสูงจะเพิ่มโอกาสเกิดข้อเท้าพลิกขณะสวมใส่ทำกิจกรรมได้
อาการข้อเท้าแพลง
ลักษณะอาการของข้อเท้าแพลงแบ่งเป็นระดับต่าง ๆ ได้แก่
ระดับที่ 1 : ปวด บวม กดแล้วเจ็บที่บริเวณเท้า
ระดับที่ 2 : เอ็นและเนื้อเยื่อรอบข้อเท้ามีการฉีกขาดบางส่วน ปวด บวมที่บริเวณเท้ามาก
ระดับที่ 3 : ระดับนี้รุนแรงที่สุด เอ็นที่บริเวณเท้ามีการฉีกขาดทั้งหมด เดินลงน้ำหนักไม่ได้
R.I.C.E หลักการปฐมพยาบาลเบื้องต้นเมื่อข้อเท้าแพลง
- R – Rest นั่งพักเพื่อสังเกตอาการจากข้อเท้าแพลงว่ารุนแรงไหม
- I – ICE ประคบเย็นเพื่อลดบวมและช่วยให้เลือดออกน้อยลง โดยประคบเย็นประมาณ 15 นาที ทุก ๆ 2 ชั่วโมง ข้อห้ามคือไม่ควรประคบร้อนหรือนวดบริเวณที่เกิดการบาดเจ็บในระยะแรกเพราะจะทำให้บวมมากยิ่งขึ้น
- C – Compression ใช้ผ้าพันบริเวณที่บวมและพยายามไม่เคลื่อนไหวถ้าไม่จำเป็น เพราะจะทำให้ปวดในบริเวณที่ได้รับบาดเจ็บ
- E – Evaluation ยกปลายเท้าให้สูงขึ้น เพื่อลดบวมและลดความเจ็บปวด
รักษาข้อเท้าแพลง
เมื่อทำการปฐมพยาบาลเบื้องต้นแล้วอาการยังไม่ดีขึ้นควรรีบไปพบแพทย์ โดยแนวทางการรักษาทางการแพทย์มีดังนี้
- ซักประวัติและตรวจร่างกายโดยเฉพาะบริเวณที่มีอาการปวด
- พิจารณาตรวจทางรังสีเพื่อให้แน่ใจว่าไม่มีกระดูกหัก
- โดยทั่วไปจะใช้เวลารักษา 6 – 8 สัปดาห์ แต่ภาวะข้อเท้าบวมจะหายก่อน
- พักเท้าให้มากที่สุด อาจจะใส่เฝือกหรือใช้ผ้าพัน และอาจจะใช้ไม้เท้าช่วยพยุงน้ำหนัก
- การประคบน้ำแข็งให้กระทำทันทีที่ได้รับอุบัติเหตุ ซึ่งจะช่วยลดอาการอักเสบได้มาก
- ใช้ผ้าพันหรือใส่เฝือกเพื่อลดอาการบวม
- ยกเท้าสูงเพื่อลดอาการบวม
ผลกระทบเมื่อข้อเท้าแพลง
ผลกระทบที่เกิดขึ้นเมื่อข้อเท้าแพลงคือ มีโอกาสเท้าพลิกได้ง่ายกว่าคนทั่วไป มีอาการปวดข้อเท้าหรือกระดูกข้อเท้าเรื้อรัง ทั้งนี้เมื่อเกิดอาการเท้าแพลงควรปฐมพยาบาลเบื้องต้นและรอดูอาการถ้าไม่ดีขึ้นควรปรึกษาแพทย์ทันที